In de loop van iemands leven kan het gebeuren dat je enkele momenten van apathie ervaart, of een gemoedstoestand waarin je niets wilt doen. Het is alsof ineens het verlangen om dagelijkse activiteiten uit te voeren – ook die welke aangenaam en plezierig zijn – verdwijnt, en in plaats daarvan is er alleen een gevoel van leegte. Een gebrek aan animo voor projecten voor nu en voor de toekomst heeft daarom de overhand.
Dus wat is apathie en wat te doen om het te bestrijden? We spraken erover met dr. Federica D'Avanzo, psycholoog en psychotherapeut gespecialiseerd in psychoanalytische psychotherapie van adolescenten en jongvolwassenen.
Wat is apathie
«Laten we allereerst uitgaan van de etymologie van het woord. Apathie komt van het Griekse ἀπάϑεια (apâtheia), of ongevoeligheid, afgeleid van πάϑος (pathos), dat wil zeggen passie met een privatief voorvoegsel. Daarom is apathie een toestand van onbewogenheid, waarin er een verlies aan motivatie en interesse is, samen met een emotionele afvlakking», legt de dokter uit.
Het is echter geen kwestie van luiheid of depressie (hoewel er in sommige gevallen een verband kan zijn met de laatste), eerder van een gemoedstoestand die wordt gekenmerkt door onverschilligheid en onthechting van de werkelijkheid, dus door het gebrek aan emoties .
Hoe het te herkennen
«Apathie manifesteert zich met:
- afname van doelgericht gedrag, met gebrek aan toewijding en vitaliteit om dagelijkse activiteiten voort te zetten, of behoefte aan steun van anderen;
- een gebrek aan interesse in persoonlijke problemen en nieuwe situaties;
- een algemene emotionele afvlakking», vervolgt dr. D'Avanzo.
Andere tekenen die op de aanwezigheid van apathie kunnen duiden, zijn ook desinteresse in hobby's of andere activiteiten die normaal gesproken plezier en genot bieden. Of zelfs de voorkeur om veel tijd alleen door te brengen in plaats van met vrienden en/of geliefden.
Oorzaken
«Apathie kan zich manifesteren na een teleurstelling, als een mechanisme dat ons afweersysteem in werking stelt om ons te beschermen tegen de frustratie, woede en verdriet die gepaard gaan met het niet hebben bereikt van een gewenst doel of een gewenste situatie.
In andere gevallen kan het een symptoom zijn dat zich manifesteert binnen een breder symptomatisch beeld van een gestructureerde stoornis. Zoals in het geval van dementie (bijv. Alzheimer, vasculaire dementie), extrapiramidale neurologische aandoeningen (bijv. Parkinson) en andere neuropsychiatrische syndromen, zoals schizofrenie.
Apathie kan ook een symptoom zijn van een depressieve stoornis, waarbij de afwezigheid van motivatie en interesse echter gepaard gaat met schuldgevoelens en diepe droefheid. Als er geen sprake is van een depressieve stoornis, wordt apathie in plaats daarvan gekenmerkt door een emotionele afvlakking, die de persoon zelfs onverschillig kan maken in situaties waarin er gewoonlijk een emotionele reactie is», vervolgt de arts.
Gevolgen
Apathie kan er vanwege zijn kenmerken toe leiden dat de proefpersoon passief wordt en zich afzondert van de gemeenschap. Daarnaast kunnen enkele gedragsveranderingen worden waargenomen met betrekking tot werk en persoonlijke activiteiten. Bijgevolg wordt dit alles (op een min of meer serieuze manier) weerspiegeld in iemands levensstijl en interpersoonlijke relaties.
Wat te doen om het te bestrijden?
«Het eerste wat je moet doen om apathie te bestrijden, is ernaar streven om proactief te zijn, zonder te wachten tot het beter wordt om er weer aan te beginnen. Dit aspect is fundamenteel, aangezien we de neiging hebben om precies het tegenovergestelde te doen.
Het is nuttig om het bezit van de huidige tijd en van de dag terug te krijgen, uitgaande van het dagelijks leven. Het is mogelijk om kleine concrete doelen te stellen, die haalbaar en motiverend zijn. In deze gevallen is het netwerk van banden en relaties een kostbare hulpbron. Een tip is daarom om na te denken over de mensen om je heen en deel te nemen aan activiteiten die worden voorgesteld door de context waarin je bent geplaatst.
Het is ook belangrijk om aandacht te besteden aan de aspecten van verandering die, uitgaande van deze eerste stappen, kunnen worden geïmplementeerd door te observeren hoe dit ook van jezelf afhangt en niet alleen van de omstandigheden van de context.
Waar deze eerste bewegingen niet mogelijk zijn, is het het beste om een veroordelende en zelfkritische houding te vermijden. Als het gebeurt, is dat omdat apathie past in een complexer beeld van malaise, dat beter moet worden begrepen en begrepen. In dit geval is het advies om contact op te nemen met een GGZ-professional" , besluit de deskundige.
De proefpersoon herkent niet altijd de staat van apathie die hij ervaart, maar wie naast hem staat, kan de tekenen van deze staat van passiviteit beseffen. In dit geval is praten met hem, naar hem luisteren, hem aanmoedigen om uit te gaan door weer deel te nemen en enkele activiteiten te organiseren een van de eerste stappen naar verandering.
In het algemeen moet apathie dus, ondanks dat het een gemoedstoestand is die van tijd tot tijd kan optreden als gevolg van bijvoorbeeld persoonlijke gebeurtenissen, in de gaten worden gehouden om te voorkomen dat het erger wordt. Het eerste dat u moet doen, is de situatie herkennen en hulp zoeken bij een professional in het veld, zoals een psychotherapeut.